Meditatie en hypnose: Wat is het verschil?

Meditatie en hypnose hebben behoorlijk wat overeenkomsten.  Beide zijn alternatieve bewustzijnstoestanden. En beide hebben te maken met trance. Maar ze zijn zeker niet hetzelfde.

Dit artikel gaat over het verschil tussen meditatie en hypnose. Om niet in allerlei definities te vervallen (waarvan er honderden zijn) zal ik de verschillen beschrijven vanuit mijn eigen ervaring, ziens- en werkwijze.

Meditatie

Op deze website is al aardig wat geschreven over hypnose. Om de verschillen tussen meditatie en hypnose te beschrijven moeten we ook meditatie definiëren. We kunnen de verschillende soorten meditaties in drie groepen verdelen:

• Meditaties die gericht zijn op intense concentratie op 1 object.
• Meditaties die erop gericht zijn om de geest juist volledig leeg te maken.
• Geleide meditaties/New age meditaties

Meditatie en concentratie

Door de concentratie op 1 object te richten heeft het denken de neiging om rustiger te worden. Alle andere sores verdwijnt tenslotte even uit je bewustzijn. Echter, het is ook een vrij moeilijke vorm van meditatie. Het is niet voor niets dat sommige boeddhistische monniken dit een leven lang beoefenen.

De concentratiespanne van de gemiddelde westerling, wiens aandacht voortdurend wordt meegesleept door van alles en nog wat, gaat volgens mij alleen maar achteruit. Tegenwoordig kunnen heel veel mensen niet eens meer een paar minuten simpelweg stilzitten en nietsdoen.

Een éénpuntige concentratie handhaven is dus waarschijnlijk één van de moeilijkste dingen die je kunt doen. En naarmate meditatiesessies langer duren begint je lichaam ook nog eens pijn te doen.

Probeer maar eens 2 uur lang bewegingsloos in een lotushouding te zitten en je te focussen op je ademhaling, een visualisatie of simpelweg 1 punt. Ook zal het gebeuren dat je daarna nauwelijks kunt opstaan door de afknelling van bloedvaten in je benen. 🙂

Meditatie en hypnose hebben allebei soms het doel om de concentratie op 1 thema te houden. Waar het echter bij meditatie echt een inspanning is, wordt het binnen hypnose gestimuleerd door het hypnotische proces. Dat maakt het makkelijker en aangenamer.

Meditatie en de afwezigheid van denken

Meditaties die erop gericht zijn om je geest juist helemaal leeg te maken beginnen ook vaak met concentratie. Aangezien concentratie op 1 object je helpt alle dagelijkse sores even opzij te zetten.

Echter, het uiteindelijke doel is om ook dat ene object los te laten en een geestelijke openheid te bereiken die niet gebonden is aan gedachten en subjectieve waarneming.

Het streven daarbij is voor sommige beoefenaars ook om iets op te vangen van iets wat net even wat verder gaat dan het driedimensionale fysieke bestaan. Bijvoorbeeld wijsheid, inzicht, andere dimensies, uit je lichaam treden, contact met entiteiten, etc.

Een lege geest is naar mijn ervaring nog moeilijker te bereiken en te handhaven dan langdurige concentratie. En het is ook lastig te bepalen wanneer je dit doel hebt bereikt. We moeten niet vergeten dat je identiteit, tijd en ruimte uiteindelijk ook gedachteconstructies zijn.

Hypothetisch zou je je dus geestelijk buiten tijd en ruimte begeven in een volledig gedachteloze, grenzeloze toestand. Het is de vraag of dit überhaupt mogelijk is. Mijn persoonlijke ervaringen was dat ik maar weinig bewust meekreeg naarmate de meditatie dieper werd. Zodra ik me er weer bewust werd van mezelf, was het ook  snel weer gedaan met de “gedachteloosheid”.

Oorspronkelijk was meditatie een middel om “hogere” bewustzijnstoestanden te bereiken. Dit werd o.a. gedaan om in contact te komen met andere dimensies, één te worden met iets goddelijks, te communiceren met interdimensionale entiteiten, of om het rad van Samsara, het eindeloos reïncarneren, te ontkomen.

We zien zulke doelen terug in nagenoeg alle esoterische stromingen zoals sjamanisme, kabbala, soefisme boeddhisme en de hermetica. En aangezien het niet zo makkelijk bleek te zijn om zulke doelen te bereiken, zijn er ook behoorlijk intense methoden verzonnen. Denk bijvoorbeeld aan allerlei trancetoestanden die voortkomen uit lange tijd niet eten en/of drinken, eenzame opsluiting, drugs, extreme uitputting, pijn, seks, dans etc.

Meditatie in de 20e eeuw

Naar mijn idee is meditatie dus niet echt een heel aangenaam iets. Het is moeilijk, het kan pijn doen, vergt jaren oefening en een ijzeren discipline. Maar we zouden de westerse kapitalistische wereld niet zijn als we daar geen oplossing voor zouden vinden!

Wat heb je tenslotte aan iets wat a: niet leuk is, b: je jaren aan ijzeren discipline, training en oefening kost en c: waar je nauwelijks geld aan kunt verdienen?!

En zo zijn er vanaf de jaren 60 allerlei zogenaamde meditaties ontstaan die een hogere entertainment- en marketingwaarde hadden. En daarmee konden ook de mensen in de westerse landen bereikt worden.

En ook al wordt soms wel beweerd dat deze technieken hun oorsprong hebben in oude oosterse tradities, is daar in de praktijk maar weinig van terug te vinden. Tegelijkertijd sprongen in deze periode de Indische goeroes als bosjes uit de grond om ons weer een nieuwe verlichtingstechniek te verkopen. Het was tevens de opkomst van een soort spiritueel toerisme in Azië.

Geleide meditatie en hypnose

Eén van deze nieuwe “uitvindingen” is de zogenaamde geleide meditatie. Persoonlijk vind ik “geleide visualisatie” wellicht een betere beschrijving hiervoor, aangezien het mijns inziens weinig met traditionele meditatie te maken heeft.

In een geleide meditatie zit of lig je rustig met je ogen dicht en laat je je meevoeren in een verhaal wat geleid wordt door een andere persoon. In die zin lijken de geleide meditatie en hypnose een beetje op elkaar. Echter, hypnose is op veel gebieden totaal anders.

Geleide meditatie geeft je wellicht een ontspannen moment, nieuwe ideeën, inzichten of een aangename ervaring. Hypnose doet echter veel meer dan dat. Met hypnose willen we positieve veranderingen teweegbrengen in het onderbewustzijn.

Dit doen we door het kritische denken tijdelijk te omzeilen. En daarmee bereiken we een directere toegang tot het onderbewustzijn. Een geleide meditatie doet dat ook een beetje, maar met hypnose doen we het gerichter, sneller en beter.

In hypnose zijn er allerlei manieren om dit voor elkaar te krijgen. Eén van deze middelen is ontspanning, iets wat hypnose vaak gemeen heeft met geleide meditaties.

Maar in hypnose maken we ook anders gebruik van taal, aangezien je onderbewustzijn taal anders interpreteert en verwerkt dan je bewuste denken. Maar ook, shock en verwarring zijn manieren om iemand in een trancetoestand te krijgen en de kritische factor te omzeilen, met als gevolg dat het onderbewustzijn zeer open staat voor nieuwe ideeën.

Geleide meditatie en hypnose maken beide gebruik van trance, echter tijdens hypnose doen we dat veel gerichter. Tijdens een geleide meditatie zal je in een lichte trance gaan, net zoals je in een lichte trance gaat als je een boek leest of een film kijkt. Met hypnose zijn we in staat deze trance veel dieper te maken om zo dus nog beter toegang te krijgen tot het onderbewustzijn.

Geleide meditatie heeft soms meer betrekking op het bewuste denken, en je doet het ook vooral met je bewuste denken. Tijdens hypnose willen we juist dat bewuste denken erbuiten houden, het even opzij schuiven om met het onderbewustzijn te kunnen werken.

Want het onderbewustzijn is het deel van jou waar je functioneren, je gevoel en je gedrag aangestuurd en gegenereerd worden. Daar vinden dus ook de diepgaande verandering plaats.

Als mindcoach maak ik soms ook gebruik van visualisatie. Ik kies er voor om dat in combinatie met hypnose te doen, omdat het hypnotische proces de ervaring makkelijker en intenser maakt. Dat geldt trouwens ook voor cognitieve gedragstherapie, iets wat ook zonder en met hypnose gedaan kan worden.

Tevens zit ik niet in de business om mensen allerlei disciplines te leren die ze heel lang moeten volhouden. Mensen komen bij mij omdat ze snel voelbaar resultaat willen. Ze willen persoonlijke hulp om een probleem relatief snel opgelost te hebben.

En dat betekent dat er binnen korte tijd, binnen enkele sessies, een paar uurtjes coaching, resultaat moet zijn. En hoe waardevol verschillende meditaties ook zijn, naar mijn ervaring snijden NLP en Hypnose simpelweg meer hout. Verandering is sneller, diepgaander en fundamenteler.

Meditatie, hypnose, geleide visualisatie… ze hebben allemaal hun waarde en hun plek. Iedereen heeft zijn voorkeuren, smaken en meningen. Het beste probeer je verschillende dingen uit en ervaar je wat jij prettig vindt en wat jou het beste verder helpt.

Voor gedetailleerde achtergrondinformatie over hypnose en NLP zijn er nog een aantal artikelen die ik je kan aanraden:

Wat is NLP nou eigenlijk?

(Zelf)hypnose: Informatie voorafgaand aan de sessie

Neurolinguïstisch programmeren (NLP)

Heb je vragen aan de hand van dit artikel, neem contact op.