NLP vooronderstellingen: Hoe ze je wereld kunnen veranderen

NLP vooronderstellingen zijn een aantal basisideeën afkomstig uit het NLP gedachtegoed. Het zijn vooronderstellingen over het functioneren van de mens en hoe je hem het beste kan helpen. Maar je kunt er ook jezelf mee helpen.

Het gaat er niet per se om of deze NLP vooronderstellingen waar zijn, maar meer dat ze een bepaalde invalshoek garanderen die positief is voor communicatie en coaching, maar ook hoe je tegen jezelf en je medemens aankijkt.

In dit artikel zal ik het hebben over enkele NLP vooronderstellingen waar je waarde uit kunt halen als je geen NLP’er of coach bent. Deze ideeën kunnen namelijk een zeer positieve en opbouwende invloed hebben op hoe je jezelf en je omgeving ervaart en hoe je in het leven staat.

Aan het einde van het artikel zal ik je ook een aantal vragen stellen die de kracht in zich dragen je leven volledig te transformeren. De NLP vooronderstellingen hebben mijn mens-, zelf- en wereldbeeld in ieder geval enorm verrijkt en verbeterd.

De kaart is niet het gebied

Dit is één van de waardevolste NLP vooronderstellingen. Als mensen hebben we allerlei ideeën over van alles en nog wat. Een wereldbeeld, een zelfbeeld en duizenden meningen en overtuigingen.

En ons gedrag en onze keuzes komen uiteindelijk voort uit al deze informatie. En ook al ervaren we ons zelfbeeld en wereldbeeld als “realistisch”, kunnen we ons afvragen of dit daadwerkelijk wel zo is.

We weten dat onze kennis over de wereld niet compleet is. Je kunt tenslotte niet alle feitjes en gebeurtenissen weten. Laat staan dat je expert bent op elk vakgebied.

Daarnaast zijn we voortdurend aan het generaliseren (in hokjes plaatsen) en vervormen om deze informatie te kunnen verwerken. We kunnen eigenlijk wel stellen dat dat wat wij denken van de wereld bijzonder weinig te met realiteit te maken heeft.

Zelfs taal is al een enorme beperking. Als je het eindeloze aantal fenomenen en nuances van het leven moet gaan samenvatten in taal, met maar en paar duizend woorden tot je beschikking, ga je heel veel informatie verliezen.

Als wij denken aan onze subjectiviteit wordt de kaart nog eens minder realistisch. En het ultieme bewijs dat onze ideeën en meningen geen realiteit zijn is wel te zien aan het feit dat we er allemaal verschillende ideeën, waarden en voorkeuren op nahouden. Wat de één vreselijk kan vinden, vindt een ander misschien fantastisch. Wat de één mooi vindt, vindt een ander lelijk, etc.

We navigeren dus door het leven aan de hand van een soort landkaart, maar deze kaart is niet de realiteit. De kaart is enkel een model van de wereld. Het is enkel een representatie in ons denken en is daardoor enorm versimpeld en vaak ook verouderd.

Dat deze landkaart zo beperkt is kan in sommige opzichten erg vervelend zijn, want het maakt het leven onvoorspelbaar en onzeker. Maar om ons realiteitsbeeld te zien als een landkaart, en niet als de realiteit zelf, heeft ook een aantal positieve kanten.

Verandering is mogelijk

De NLP vooronderstelling “de kaart is niet het gebied” laat zien dat verandering altijd mogelijk is. Het laat zien dat je niet vast zit in een bepaalde “realiteit”, want je weet tenslotte niet echt wat deze is. Je kunt tenslotte niet nat worden van het woord “water”.

Er zijn dus mogelijkheden en oplossingen voor je problemen en uitdagingen die je nog niet eens hebt bedacht. En wellicht weet je ook, dat 1 goed idee, 1 ander inzicht, dus 1 aanpassing aan de kaart, een enorm verschil kan zijn in je leven!

Dus het idee dat de kaart niet het gebied is geeft je ook een bepaalde vrijheid. Het geeft je de wijsheid en de hoop dat er altijd nog dingen te leren zijn, nieuwe mogelijkheden te exploreren zijn. Nieuwe oplossingen te vinden en nieuwe realiteiten te ontdekken zijn.

De uitspraak: “Het kan niet” is in die context eigenlijk een leugen. Alleen iemand die gelooft dat zijn landkaart de ultieme realiteit is kan deze uitspraak geloven. Maar dan zit je dus gevangen in je eigen rigide denken.

Vergeving

Er zit nog een positieve kant aan deze NLP vooronderstelling. Je kunt namelijk ook zien hoe jouw kaart is ontstaan door je levensloop. En je kunt opmerken hoe uniek jouw kaart is.

Alle dingen die je hebt geleerd, gehoord en gezien hebben er voor gezorgd dat de kaart zo is geworden zoals dat deze nu bij jou is. Een ander heeft weer een heel andere kaart.

En aangezien de ultieme waarheid niet op straat te vinden is, mag je jezelf vergeven dat je het wel eens mis hebt. Je bent niet alwetend en iemand anders ook niet. De enige echte fout die je kunt maken is niet bereid zijn je kaart te updaten of bij te stellen of eens de kaart van iemand anders te bestuderen.

Elke gedrag heeft een positieve intentie

Dit is één van de NLP vooronderstellingen waar sommige mensen moeite mee hebben. Ze vragen zich af: Hoe kan destructief gedrag een positieve intentie hebben?

Als je echter een beetje dieper gaat graven kom je de positieve intentie al snel tegen.

Ik denk dat Jeremy Bentham het het duidelijkst heeft gezegd:

“Nature has placed mankind under the government of two sovereign masters, pain and pleasure… they govern us in all we do, in all we say, in all we think: every effort we can make to throw off our subjection, will serve but to demonstrate and confirm it.”

Vrij vertaald:

“De natuur heeft de mens onder twee onafhankelijke meesters geplaatst, pijn en plezier….. Ze besturen ons in alles wat we doen, zeggen en denken: elke inspanning om ons te bevrijden van deze onderwerping, zal deze demonstreren en bevestigen.

We willen ons dus altijd verwijderen van pijn en we bewegen ons altijd in de richting van plezier. Of exacter gezegd: we bewegen ons in de richting van wat wij denken dat plezier is. Wat plezier daadwerkelijk is, is natuurlijk subjectief. Maar ieder wezen doet dit. Ieder dier en iedere mens.

Zo kan achter zelfmoord de positieve intentie schuilgaan om vrij te zijn van (emotionele) pijn. Zo kan achter vereenzamen de intentie schuilgaan om veilig te zijn en gevaar te vermijden.

Zo zie ik bij rokers vaak een positieve intentie achter het te roken. Rokers gebruiken roken vaak als middel om hun emoties onder controle te hebben. Ze zijn soms bang dat ze wanneer ze stoppen met roken ze niet meer aardig zijn tegen hun medemens. Dat ze niet meer te genieten zijn en hun omgeving maar tot last zijn. 🙂 Iets waaraan je kan werken met online hypnose.

En deze positieve intentie voert me naar één van de andere NLP vooronderstellingen die me nauw aan het hart ligt.

De mens is niet kapot

Met name vanuit de psychologie en de psychiatrie krijgen we het idee aangedragen dat mensen “kapot” zijn of niet helemaal in orde zijn. En mensen moet dus genezen of gerepareerd worden. De NLP vooronderstellingen hebben een heel ander uitgangspunt.

Ten eerste kun je een onderscheid maken tussen de persoon en zijn gedrag. Wat de persoon daadwerkelijk is, is uiteindelijk een filosofische vraag. Maar iemand is niet alleen zijn gedrag. Iemand die bijvoorbeeld boos is is dat even, in een bepaalde situatie, maar niet altijd.

Door gedrag los te zien van de persoon blijft de waardigheid van de persoon altijd bewaard en kunnen we het gedrag beter onderzoeken.

(Dit zegt natuurlijk niet dat we niet iemand kunnen beoordelen aan de hand van zijn gedrag. Als je bijvoorbeeld een potentiële (zaken)partner gaat beoordelen, dan is naar iemands gedrag kijken een goede zaak. Als je echter jezelf als mens zo gaat beoordelen of je cliënten binnen een coachingssituatie, sla je de plank helemaal mis.)

De mens kiest altijd wat hij denkt dat het beste is

Maar waarom maken mensen dan soms van die “slechte”keuzes? Waarom werken mensen zich dan zo vaak in de problemen?

Volgens de NLP vooronderstellingen kiezen mensen altijd de beste optie die ze denken te hebben. Iemand die vereenzaamt om veilig te zijn, kan het idee of advies om gezellig met vrienden op pad te gaan niet zomaar adopteren, ook al zou dat goed zijn voor diegene.

Iemand die zelfmoord wil plegen heeft de optie “gezellig met je hobby bezig zijn” niet in zijn palet aan mogelijkheden zitten op dat moment. Een drugsverslaafde heeft het idee om af te kicken niet altijd tot zijn beschikking.

De beste mogelijkheid voor hem om zich te verwijderen van pijn/frustratie/problemen is op dat moment misschien alleen de drug, ook al weet hij dat dit hem op lange duur niet verder gaat helpen.

Deze fictieve voorbeelden zijn nogal extreem, maar ze zijn er om enkel om een punt duidelijk te maken. Maar ook in alle kleine triviale situaties maken we voortdurend dit soort keuzes.

En ook hier komt de “kaart is niet het gebied” weer om de hoek kijken. Voor de een is iets mogelijk, voor de ander niet. Als iets niet op je kaart staat, is de kans klein dat je het gaat doen.

En dit brengt ons bij een volgende NLP vooronderstelling.

Elk gedrag is nuttig

Als mensen niet hun gedrag zijn, en ze vaak een beperkte keuze hebben wat betreft hun acties, hoe kan elk gedrag dan nuttig zijn?

Volgens de NLP vooronderstellingen is elk gedrag een vaardigheid. Elk gedrag is een aaneenschakeling van miljoenen processen, zenuwbanen, taal, denken, gevoel, etc. Elk gedrag is op zich al heel erg knap om te vertonen. En we hebben veel gedragingen enkel aangeleerd.

Het is veel interessanter om “verkeerd” gedrag te zien als een vaardigheid die in een verkeerde context en op het verkeerde tijdstip is toegepast. Alle menselijke emoties hebben hun waarde en hun plek. Ook de negatieve. Er zullen momenten zijn waar verdriet, rouw of boosheid heel gepast zijn.

Als boosheid de emotie is die je de energie geeft om een agressor een halt toe te roepen, kan dat soms heel gepast gedrag. Net als dat een tijd van rouw gepast kan zijn bij verlies. Maar als je het in een context doet die niet gepast is, kan dat gedrag voor problemen zorgen. Net als dat gebeurd als je in een bepaald gedrag blijft  hangen ook al is de situatie al lang voorbij, zoals bij trauma’s nog wel eens het geval kan zijn.

Goed worden in negativiteit

Hoe vaker je iets oefent, des te beter word je erin. Je kan goed worden in negatief zijn, chagrijnig zijn en onzeker zijn. Dat kan best wel eens handig zijn. Er zullen echter momenten zijn waarin dit gedrag niet erg nuttig is.

Onzeker zijn kan er voor zorgen dat je extra voorzichtig en alert bent. Dit kan heel erg handig zijn, zeker in gevaarlijke situaties. Doe je het echter zonder dat er wat aan de hand is, kan dit gevoel van onzekerheid verlammend werken.

Chagrijnig zijn is iets natuurlijks. Het is een respons op dat iets tegenzit. Om dat op te merken en daar even emotioneel op te reageren is wellicht best nuttig. Het geeft je wellicht ideeën om een probleem op te lossen. Echter, dagen chagrijnig zijn zal je niet veel verder helpen.

Negatief zijn kan heel nuttig zijn, zeker als je voors en tegens wilt afwegen. Ben je echter alleen negatief en kijk je niet naar de positieve kant beperk je jezelf enorm. je hebt dan een heel erg beperkte landkaart.

Als Coach zie ik alle vaardigheden zoveel mogelijk als positief. Als je met je eigen denken er voor kan zorgen dat je jarenlang depressief bent, en dat je je jarenlang slecht voelt, heb je theoretisch dus ook de vaardigheid om je jarenlang goed te voelen.

Je bent tenslotte in staat om je gevoel en denken zo te structureren dat je je op een bepaalde manier voelt. In mijn coaching zal ik deze vaardigheden dus aanhalen om het coachdoel te bereiken.

Daarnaast kunnen we stellen dat we vaak teveel naar één kant van een verhaal leunen en de andere kant uit het oog verliezen. Ik denk dat het waardevol is om verschillende vaardigheden te hebben. En als je negatief kan denken, is het handig om ook te oefenen in positief te denken. Dit geeft je namelijk keuzevrijheid.

Iemand die alleen negatief denkt, zal negatief denken zien als zijn beste keuze om een probleem op te lossen of een bepaalde pijn te vermijden. Hij heeft de keuze “positief denken” simpelweg niet tot zijn beschikking. Mede doordat hij er niet zo handig in is door een gebrek aan oefening. Maar wat als daar de daadwerkelijk oplossing van zijn probleem ligt?

Hoe meer keuzes je hebt, des te beter is je keuze

Mensen kiezen doorgaans dus voor het beste wat zij denken dat mogelijk is. Ze kiezen het beste van het positieve en het minst pijnlijke als er enkel pijnlijke opties zijn.

Ik denk dat het belangrijk is om niet alleen de beste keuzemogelijkheden ter beschikking te hebben, maar vooral de meeste. Hoe meer keuzemogelijkheden je tot je beschikking hebt, des te beter zal je keuze zijn. Oftewel, hoe flexibeler je kan denken en voelen, des te groter is je kans op succes, des te meer hulpbronnen kun je aanboren.

In die zin is het dus handig om niet te gaan vechten tegen negativiteit. Focus op iets anders, op iets wat opbouwender en positiever werkt, en de negativiteit zal minder prominent zijn.

Elk individu bezit alle hulpbronnen om verandering in gang te zetten

Volgens de NLP vooronderstellingen zijn we als mens tot behoorlijk wat in staat. Als we bedenken dat onze landkaart niet definitief is en dat we deze kunnen verrijken en updaten, staat hoe wij de realiteit ervaren niet vast.

Als je bedenkt dat we draaien op positieve intentie en we een enorm palet aan gedragsvormen, gevoelstoestanden en ideeën ter beschikking hebben, hebben we echt alle hulpbronnen al in huis om te doen wat we willen.

En daarmee werken is uiteindelijk wat ik als mind-coach doe. Als coach werk ik aan het creëren van meer keuzemogelijkheden. Want mensen kiezen altijd voor het beste. Als iemand binnenkomt met een angst, zal hij al snel niet meer voor de angst kiezen als rustig blijven een voor hem reële keuzeoptie is geworden.

Is rustig worden dan nieuw? Nee, die persoon is al vaker rustig geworden. Elke persoon heeft dat al duizenden keren gedaan. Wat ik binnen coaching doe is dit gedrag (hulpbron) toegankelijk maken in bijvoorbeeld een angstmoment.

NLP vooronderstellingen – tot slot

Tot slot wil ik je een aantal vragen meegeven. Beantwoord deze vragen na het lezen van dit artikel eens voor jezelf, idealiter op papier. Neem er de tijd voor. Ze kunnen je leven veranderen.